Zoals reeds in maart voorspeld, zitten we nu volop in de tweede
coronagolf. Wie gehoopt had dat de 9 overheden (!) in ons land het deze keer niet zover zouden
laten komen, wordt geconfronteerd met een déjà vu gevoel. De spreekwoordelijke
ezel heeft hier ongelijk.
Het bedrag dat Vivaldi extra investeert in de zorgsector
lijkt fenomenaal: 1,2 miljard euro! 1
miljard voor het sociaal voorakkoord afgesloten in juli en een bijkomende 200
miljoen voor de geestelijke gezondheidszorg. In de federale zorgsector zijn
ongeveer 130.000 werknemers actief: dit relativeert meteen het enorme bedrag.
Maar nuchter bekeken, gaat het eigenlijk over een noodzakelijke
correctie die pro-actief véél eerder had
moeten gebeuren: de zorgcrisis (zonder corona) is al veel jaren op voorhand
voorspeld. Maar in de nasleep van de financiële crisis van 2008 moesten vooral de
banken gered worden. De gezondheidszorg werd het kind van die rekening en
betaalde het gelag met grove besparingen.
Inhoudelijk gezien is het sociaal voorakkoord van 1 miljard
eigenlijk een addendum van het sociaal akkoord van oktober 2017 waarvan een
groot deel NIET uitgevoerd werd. De zorgcrisis, extra versterkt door de coronapandemie,
wacht echter niet op de tergende traagheid van de overheden, politici en het
sociaal overleg. Deze traagheid kost letterlijk mensenlevens.
Eerste golf, tweede
golf , …?
Wat de zorgsector betreft ,zijn er wel enkele fundamentele
verschillen tussen de eerste en de tweede golf. In de eerste golf werden we
vooral geconfronteerd met het verrassingseffect met alle gevolgen van dien
waaronder het totaal gebrek aan beschermingsmiddelen en procedures.
Voor de tweede golf hadden de instellingen tijd genoeg om hun
infrastructuur klaar te stomen en voorraden aan te vullen maar nu draait alles
rond 2 andere belangrijke elementen. Het eerste is het feit dat het
zorgpersoneel nu vooral de mentale en
fysieke weerbots van de eerste golf ondergaat na enkele maanden op adrenaline
te hebben gedraaid. We gaan dus de tweede golf nóg meer uitgeput in als tijdens
de eerste. De stijgende cijfers van uitval van collega’s bevestigen dit ook. Een
tweede verschil: het personeel moet nu
ook een grotere spreidstand aannemen aangezien men er ook de reguliere zorg
moet bijnemen (voor zolang dat mogelijk is) die in de eerste golf werd
uitgesteld.
De kans op het ineenstorten van de zorgsector is nu veel
reëler dan tijdens de eerste golf. En ondertussen wordt er al een volgende,
derde golf voorspeld …
Te weinig? Te laat?
De vakbondstop geeft zelf toe dat dit bedrag niet volstaat
om te antwoorden op alle toekomstige uitdagingen in de zorgsector. Anderzijds
is een dergelijk bedrag niet meteen iets dat men laat liggen. In dit spanningsveld zitten de
vakbonden vandaag de dag gewrongen. Maar
we kunnen ons de vraag stellen in hoeverre de huidige situatie niet het gevolg
is van de terughoudendheid van de vakbondsapparaten in het verleden om doortastende
en efficiënte acties te organiseren.
Ondertussen is het sinds 2005 geleden dat een witte woede in
een nationale stakingsbeweging eindigde: dat is 15 jaar geleden!
Nochtans
toont het succes van de mobilisaties van het actienetwerk ‘De Zorg in Actie –
La Santé en Lutte’ het potentieel voor strijd. Het is één van de manieren om
het immobilisme van het gemeenschappelijk vakbondsfront te overkomen.
Enkel actie loont!
Er is niemand die vandaag nog durft te beweren dat de acties
van het Brussels zorgpersoneel niets opgeleverd hebben. Denken we maar aan het
federaal noodzorgfonds voor meer personeel (402 miljoen euro) dat in het
federaal parlement gestemd werd in de nasleep van de stakingsacties in de
Brusselse ziekenhuizen in 2019. Denken we aan het inslikken van de 2 pest-KB’s
van Wilmès voor het zorgpersoneel na de
iconische actie in het Sint-Pietersziekenhuis waar zorgpersoneel ostentatief de
rug toekeerde naar de premier. Denken we aan – ondanks zeer moeilijke
omstandigheden – de mobilisatie van tot 7000 manifestanten op de grote
zorgbetoging op 13 september.
Vlaamse accenten
Opmerkelijk is ook het feit dat het federaal regeerakkoord
uitspraken doet over zaken die onder Vlaamse
bevoegdheid vallen. Alvast een lichtpuntje: de huidige leerladder in de
zorgberoepen blijft behouden alsook de gegradueerde verpleegkundige (HBO 5 of
old school A2) met een eigen profiel. De laatste jaren werd dit ernstig in
vraag gesteld. Reeds geruime tijd woedt er een gevecht (half) achter de coulissen
tussen de corporatisten/bestuursleden van de klassieke beroepsorganisaties
enerzijds en de vakbonden en relatief nieuwe beroepsorganisaties BEFEZO
(zorgkundigen) en BFHBOV (HBO5 verpleegkunde) anderzijds.
De 200
miljoen extra voor geestelijke gezondheidszorg geeft ook een hint welke
richting Vivaldi uit wil wat betreft de verdere regionalisering van de zorg.
Geestelijke gezondheidszorg valt deels federaal en deels onder gewestelijke
bevoegdheid. De psychiatrische ziekenhuizen zijn bijvoorbeeld federaal maar de
PVT’s en artikel 107 (psychiatrische zorg aan huis) zijn Vlaams maar het gaat
doorgaans over personeel van dezelfde instelling. Dit doet ons denken aan “het
Conner Rousseau compromis” waarbij de budgetten federaal blijven maar de
bevoegdheden regionaal uitgeoefend worden. Dat dit getuigt van Belgisch
surrealisme op zijn best, behoeft geen betoog.
Ondanks hogere groeinorm geen breuk met
Maggie’s blauwe erfenis
De groeinorm is het per wet vastgelegd percentage dat het gezondheidsbudget jaarlijks mag aangroeien en dit omwille van de demografische evolutie (vergrijzing) en technologische ontwikkelingen. In het verleden onder Verhofstadt lag deze norm op 4,5%. Onder de regering-Di Rupo werd dit teruggebracht naar 3%, de regering-Michel beknibbelde er verder op tot 1,5% waar in de praktijk nog onder gegaan werd door bijkomende besparingen. Vivaldi gaat voor een groeinorm van 2,5% vanaf 2022. Gezien de voorgeschiedenis niet meteen een radicale trendbreuk met het verleden. En we willen er even op wijzen dat PS en N-VA in de afgesprongen onderhandelingen ook akkoord waren met een groeinorm van 2,5%.
In de tekst van het regeerakkoord is het ook duidelijk dat men niet
breekt met de blauwe hervormingsplannen van Maggie De Block. We citeren: “De
reeds ingezette hervormingen van het ziekenhuislandschap en de
ziekenhuisfinanciering worden verdergezet.” We hebben het hier o.a. over de
beruchte ziekenhuisnetwerken en DRG-financiering waarvan de eerste fase in de Belgische
ziekenhuizen al uitgerold is onder de noemer ‘laagvariabele zorg. ’ DRG-financiering
betekent dat de overheid een vaste financiële enveloppe voorziet per
diagnostische groep, forfaitaire financiering met andere woorden. Voorbeeld: je wordt opgenomen in het
ziekenhuis voor een breuk. Het ziekenhuis zal hiervoor een vaste vergoeding
krijgen onafhankelijk van hoeveel keer ze je langs bijvoorbeeld de medische beeldvorming
laten passeren (dat heet dan ‘overconsumptie’)
De Duitse vakbond ver.di voert al jaren campagne tegen de
DRG-financiering (ginds ingevoerd begin jaren 2000) omdat dit eerst en vooral
een besparingsmaatregel is en blijft met daarenboven ongewenste neveneffecten
maar dat zou ons te ver leiden om hier verder op in te gaan.
Betekent Vivaldi een radicale
koerswijzing betreffende gezondheidszorg? De bijkomende investeringen en
hervormingen gebeuren om het schip drijvende te houden en niet te laten zinken.
Echter een nieuwe haven opzoeken zit
er niet in …
