Deze
zéér ongelukkige uitspraak van de CM-voorzitter deed vorige week heel wat stof
opwaaien in de sector.
Er is echter 1 constante: weinigen in het
debat dat daarop volgde, liggen blijkbaar wakker van de negatieve impact voor
het personeel … en dus uiteindelijk ook voor de patiënten. Als uitzondering
mocht Jan-Piet Bauwens, federaal secretaris BBTK Social Profit, een woordje
(letterlijk) placeren in een korte reportage van Kanaal Z. Kennelijk zijn wij “quantité négligeable” of
slechts waardeloze pionnetjes in een groot machtsspel?
Wat de beruchte uitspraak van de
CM-voorzitter betreft: de realiteit op de werkvloer ziet er soms hélemaal anders
uit dan rekenkundige / boekhoudkundige gemiddelden uit Exceltabellen. Zorg is
bindwerk, geen bandwerk. Vergelijken met het aantal ziekenhuisbedden in andere
landen, zonder het volledige verhaal uit de doeken te doen, is zéér gevaarlijk.
De witte woede in heel wat Europese landen is een quasi permanent gegeven:
vermoedelijk niet omdat het daar rozengeur en maneschijn is in de zorgsector?
Het
is geen geheim dat in de discussie over de
gezondheidszorg van de toekomst de werknemers via hun vakbonden in de media
en door de politiek amper gehoord worden. Het zijn vooral “de grote
stakeholders” (lees: met veel geld) zoals de werkgevers, de artsen en ook de
mutualiteiten die het hoge woord voeren. Wij hopen alvast dat de mutualiteiten,
als belangenverdediger van de patiënten, niet in de val trappen van een
klassiek spelletje “verdeel en
heers”
door mee te helpen patiënten en werknemers tegen elkaar op te zetten. Laat de
beruchte uitspraak van de CM-voorzitter een accident de parcours zijn … Onze
belangen zijn immers niet tegenstrijdig, verre van! Samen sterker!
Sommigen
spiegelen ons een rooskleurige toekomst voor waar ziekenhuizen zich ontpoppen
als hoogtechnologische paleizen met een minimum aan vooral hooggeschoold personeel.
Misschien kunnen we nog wat eenhoorns laten flaneren op het grasperk voor de
enorme inkomhal van een ziekenhuis … dat meer weg heeft van een
luchthaventerminal?
Echter,
de technologische vooruitgang wordt, samen met andere drogredenen, door
sommigen gebruikt als breekijzer voor een andere, duistere, agenda.
De zwendel van de eeuw:
“vermaatschappelijking van de zorg.”
Het
leeuwendeel van de gezondheidszorg (patiënten én zorgwerkers) zou in die nabije
toekomst via het uiterst dubbelzinnig concept “vermaatschappelijking van de zorg” naar de thuissituatie verbannen
worden.
Dit
gaat geheel voorbij aan enkele (zorgwekkend) evoluties in de maatschappij waar bijvoorbeeld
steeds meer alleenstaanden de dienst uitmaken en eenzaamheid met al zijn
gevolgen meer en meer een issue wordt. De stijgende armoede door het harde
besparingsbeleid dient ook in rekening gebracht te worden. Nu reeds is er een
grote groep van mensen die uit de boot vallen voor de meest elementaire vormen
van gezondheidszorg. Dat maakt “mantelzorg” en de beruchte “vermaatschappelijking”
(dat eigenlijk juist het omgekeerde betekent) niet altijd even evident en dan
drukken we dit nog zeer zacht uit.
De
sluipende individualisering van de zorg geeft ook een totale versplintering in
het aanbod waardoor het niet altijd even eenvoudig wordt om door de bomen het
bos te zien.
Enerzijds
zullen zorgverstrekkers meer en meer tegen elkaar in concurrentie gezet worden;
wat naar onze mening allesbehalve bevorderlijk is voor de geleverde kwaliteit. Aan
de arbeidsvoorwaarden van de werknemers in dergelijke condities durven we al
helemaal niet te denken.
Anderzijds
zou men de gebruikers die niet meteen hun weg vinden in “het doolhof van zorg” kunnen doen betalen om zich te laten bijstaan
door privéfirma’s om hun zorg georganiseerd te krijgen. En wie zijn weg niet kent
en ook geen geld heeft, zal brute pech hebben …
En
daar komt de aap uit de mouw: het uiteindelijke doel van “de
vermaatschappelijking” is het privatiseren en openbreken van de zorg voor
commerciële spelers die de zorg voor de gebruiker én de maatschappij
uiteindelijk duurder zal maken aangezien het hoofdmotief zal verschuiven van zorg
voor de gezondheid van de bevolking naar platte winsten genereren voor de aandeelhouders en de happy
few.
De
individualisering van de zorg, zoals bijvoorbeeld de persoonsvolgende
financiering in de gehandicaptensector, wordt door sommigen verkocht als
ontvoogding van de patiënt of de cliënt maar betekent eigenlijk een opstap naar
een zuiver Amerikaans model van gezondheidszorg. We willen wel een niet onbelangrijke
nuance aanbrengen: het is inderdaad meer dan correct dat wie in staat is, het
recht moet hebben om de regie van zijn eigen zorg in handen te nemen. Het al
dan niet onbewuste paternalisme in de grote instellingen is ook niet meer van
deze tijd. Echter “het rugzakje” waarmee de cliënt zijn zorg moet gaan inkopen
op “de markt”, lijkt ons allesbehalve een goede oplossing.
Richting Amerikaans model
In
de realiteit hebben we hier te maken met een heuse paradigmaverschuiving in de zorg:
van het collectieve, solidaire, zowel op vlak van organisatie als financiering naar
het individuele, neoliberale ‘trek uw plan’ of nog op een andere manier gezegd:
van het inclusieve naar het exclusieve. Noem het gerust de concretisering van
de neoliberale doctrine in de zorg waar de VS het trieste toonbeeld van is.
Recent
onderzoek (gepubliceerd in The Lancet) heeft aangetoond dat de 1 % rijksten in
dat land tot 15 jaar langer leven dan de 1 % armste landgenoten. Alles wijst in
de richting dat het Amerikaans zorgmodel
zelf (gebaseerd op private ziekteverzekeringsmaatschappijen: de HMO’s) deze
kloof nog verder doet toenemen. De gezondheidszorg in de VS is op de koop toe
de duurste in de wereld.
Terug
naar eigen land … Enerzijds zien we zware besparingen én kaduke hervormingen
die onze huidige ‘Europese’ collectieve gezondheidszorg meer dan ooit te voren
onder druk zetten. Indien het roer niet radicaal omgegooid wordt, zal dit vrij
snel leiden naar een ware zorgcrisis. En
anderzijds zien we zoals eerder aangehaald het openbreken van de sector voor commerciële
spelers die enkel azen op de meest winstgevende en sappige brokjes.
Even terzijde …
Een
citaat uit de tekst “VISIE OP
VERPLEEGKUNDE IN 2030” door de Provinciaal Verpleegkundige directies
Overleg West-Vlaanderen bewijst alvast dat we niet uit onze nek aan het
kletsen zijn: “We gaan dus tegen 2030 in een acuut
ziekenhuis te maken krijgen met uitsluitend complexe, hoogtechnologische zorg
met een hoge turnover.” De onzichtbare hand van de stuurlui (aan wal) van
de verpleegkundige beroepsorganisaties is in deze tekst duidelijk zichtbaar en
gaf aanleiding voor de werkgeverskoepel Zorgnet-Icuro om de betreffende
directies terug te fluiten. Er wordt immers de indruk gewekt dat men een
pleidooi houdt voor de afschaffing van de HBO 5 Verpleegkunde (de vroegere A2) De
verpleegkundige beroepsorganisaties voeren al geruime tijd campagne voor de
afschaffing van deze waardevolle opleiding tot verpleegkundige vanuit een zeker
elitair “de HBO 5 voldoet niet” standpunt. Maar we wijken af …
Het
ziekenhuis als fabriek die maximaal moet renderen
En zo evolueren we langzaam richting
“industrialisering” / ontmenselijking van de zorg. De zorg wordt meer en meer
opgesplitst in een reeks van aparte deelprocessen waar een holistische
benadering uiteindelijk zuivere theorie blijft. Wordt de patiënt van de
toekomst zoals een auto op de lopende band in de fabriek/ het ziekenhuis
afgewerkt? Dit beeld is misschien ietwat overtrokken maar het geeft alvast aan
waarvoor we willen waarschuwen.
Een warme, menselijke zorg waar men tijd maakt én neemt
voor de patiënt draagt bij tot het genezingsproces: de mens is tenslotte een
sociaal wezen en geen robot.
Ziekenhuizen
inkrimpen? You must be kidding!
Iedereen die in de zorg werkt, moet niet overtuigd worden
dat er méér in plaats van minder collega’s nodig zijn. Voor wat cijfermateriaal
over werkbaarheid in de sector én de groeiende tekorten aan arbeidskrachten,
verwijzen we graag naar het pamflet van Polsslag voor de betogingvan 21 maart.
Echter door de huidige hoge turnover in de ziekenhuizen
krijgt het personeel niet meer de tijd om even op adem te komen. Continu
draaien op minimumbezetting (of eronder) is heus niet de uitzondering. De
personeelsnormen zijn archaïsch, niet meer van deze tijd en dienen dringend substantieel
verhoogd te worden!
Laat staan dat er nog ruimte is voor de nodige verplichte
en niet-verplichte bijscholingen. Die bijscholingen zijn geen overbodige luxe
en dragen wel degelijk bij tot een kwalitatieve zorg. Behalve als het ‘bijscholingen pro-forma’
zijn in het kader van accreditatie, een modetrend die pure geldklopperij lijkt
voor privéfirma’s.
Ondanks dit scoren de gezondheidsdiensten in vergelijking
met de andere economische sectoren heel goed wat betreft bijscholingen. Anderzijds
willen we toch wel even aanstippen dat kwaliteit
in de zorg uit meer dan een diarree aan checklists en administratie bestaat
… die bovenop “de echte zorg” komen. Uit ervaring durven we zelfs te beweren
dat deze checklists niet altijd de realiteit weergeven …
Conclusie:
de werkdruk in de ziekenhuizen spat eraf en toch wil men ze nog verder
inkrimpen. Met alle chinezen … ’t Zal een witte woede met een zéér lange
adem worden!
There Is No Alternative?
De medewerkers van Polsslag menen dat enkel een ANDERE fundamentele reorganisatie van de gezondheidszorg een antwoord kan bieden op deze dreigende neoliberale beestenboel.
De medewerkers van Polsslag menen dat enkel een ANDERE fundamentele reorganisatie van de gezondheidszorg een antwoord kan bieden op deze dreigende neoliberale beestenboel.
We kunnen veel lessen trekken uit gelijkaardige “hervormingen” in onze
buurlanden waar de besparingen en in de praktijk de afbraak van de
gezondheidszorg al veel langer zijn ingezet. De marsrichting die onze regeringen
nu inslaan, zal eindigen in het ravijn behalve voor de kapitaalkrachtigen.
Ons antwoord op de winstzucht van de farmaceutische industrie, de
sluipende commercialisering/privatisering én de kanker van de
prestatiegeneeskunde (met de bijhorende overconsumptie) is de creatie van een
ééngemaakte openbare en nationale gezondheidsdienst die de verschillende
gezondheidsdiensten overkoepelt, organiseert en coördineert in het belang van
de volksgezondheid en niet van winst of prestige van diverse individuen of
instellingen.
Dit doet denken aan de hoogtijdagen van de National Health Service (NHS)
in het Verenigd Koninkrijk. De NHS kraakt vandaag echter ook in haar voegen
door het ontbreken van enkele fundamentele elementen. Ten eerste: een
gezondheidszorg waar men niet voldoende financiële middelen in pompt
(onafhankelijk of het nu publiek of privé is) kan onmogelijk naar behoren
draaien. Dit is een kwestie van politieke keuzes. Bijna 40 jaar neoliberalisme
heeft duidelijke sporen nagelaten in de NHS.
Een tweede maar niet minder belangrijk element is een diepgaande democratische controle op de gezondheidszorg vanuit de bevolking. Een verregaande partijpolitieke inmenging in de zin van cliëntelisme zoals we die kennen in sommige publieke ziekenhuizen, dient vermeden te worden. Ook werknemersorganisaties en patiënten- of consumentenverenigingen dienen nauw betrokken te worden in het systeem.
Naar onze mening is dit niet mogelijk in het huidig kapitalistisch bestel dat zich vandaag de dag in een ware systeemcrisis bevindt. In alle sectoren van de maatschappij zien we gelijkaardige aanvallen. De strijd voor een andere, betere gezondheidszorg maakt integraal deel uit van de strijd voor een andere maatschappij.
Een tweede maar niet minder belangrijk element is een diepgaande democratische controle op de gezondheidszorg vanuit de bevolking. Een verregaande partijpolitieke inmenging in de zin van cliëntelisme zoals we die kennen in sommige publieke ziekenhuizen, dient vermeden te worden. Ook werknemersorganisaties en patiënten- of consumentenverenigingen dienen nauw betrokken te worden in het systeem.
Naar onze mening is dit niet mogelijk in het huidig kapitalistisch bestel dat zich vandaag de dag in een ware systeemcrisis bevindt. In alle sectoren van de maatschappij zien we gelijkaardige aanvallen. De strijd voor een andere, betere gezondheidszorg maakt integraal deel uit van de strijd voor een andere maatschappij.
