vrijdag 11 november 2016

Enkele redenen om op 24 november te betogen


artikel geschreven voor De weerbare verpleeg- en zorgkundige

Er zijn héél véél redenen om op 24 november onze stem te laten horen! We snijden hier 7 thema’s aan (niet toevallig een bijbels getal) die een idee geven van “de komende neoliberale armageddon in de zorg” indien we Maggie en de regering hun gang laten gaan.

1. Voor een nieuw sociaal akkoord!

Het zijn niet enkel de brutale besparingen met o.a. de aanval op de ADV-dagen maar er is ook een eisenbundel om tot een nieuw sociaal akkoord te komen in de sector (zowel voor de federale als de Vlaamse sectoren) Het laatste sociaal meerjarenakkoord van betekenis  voor de federale sectoren (ziekenhuizen  en co) was dat van 2005-2010. Het jaar 2005 was dan ook de laatste keer dat de witte woede massaal en intensief van zich liet horen. Het eindigde in een actie- en stakingsbeweging “tot de finish.” Na dit akkoord werden we systematisch afgescheept met mini-akkoordjes met dito inhoud.

De Vlaamse sectoren (gezinszorg, opvoedingsinstellingen, de beschutte en sociale werkplaatsen, …) wisten echter nog een VIA 4  (vierde Vlaams Intersectoraal Akkoord) uit de brand te slepen voor 2011-1015, wat een belangrijke vooruitgang voor de zeer diverse sector betekende.  

Voor de eisenbundels verwijzen we graag naar de websites van de vakbonden in de verschillende sectoren van de social profit.

2. De lage lonen in de zorgsector

Sinds 2002 (!) wordt er gewerkt aan een nieuwe functieclassificatie (IF-IC) én theoretisch loonmodel. Hieruit blijkt een duidelijke loonhandicap in vergelijking met andere sectoren. Een volledige uitvoering van het theoretisch loonmodel zou een meerkost betekenen van meer dan 900 miljoen (!) euro. Om het systeem een ernstige start te geven zou een eerste schijf van 100 miljoen euro nodig zijn. Minister De Block heeft slechts 50 miljoen hiervoor opzijgezet voor 2017. Dit is té weinig om onmiddellijk voor iedereen tot een merkbare verbetering te komen. De premies voor de bijzondere beroepstitels en bekwaamheden zouden geïntegreerd worden in het loon (wat gunstiger is voor o.a. de berekening van het pensioen) Maar voor alle duidelijkheid: we hebben het hier over de federale sectoren. Onze laatste baremieke loonsverhoging (+1%) dateert van … 2001!

3. Té weinig personeel !!!

De personeelsnormen moeten dringend omhoog (zeker in de woonzorgcentra) want de werkdruk is niet langer houdbaar, zeker als er collega’s ziek vallen. Het systeem van mobiele equipes is een goede maatregel maar in de praktijk pakt het soms anders uit. De mobiele equipes worden in heel wat instellingen ingezet om langdurige afwezigheden op te vangen, wat problematisch is bij onverwachte afwezigheden bij ziekte natuurlijk want dan is de mobiele equipe al grotendeels ergens anders ingepland … Dat de mobiele equipes te kort schieten wordt ook bewezen door de ruime inzet van interims (in diverse vormen) en aparte ‘dagcontracten.’ De enige duurzame oplossing is een betekenisvolle verhoging van de personeelsnormen aangezien deze achterhaald en allesbehalve aangepast zijn aan de toegenomen zorgzwaarte.

Te weinig personeel hangt ook samen met de voortschrijdende commercialisering in de zorgsector.

De onstilbare winsthonger van de zorgmultinationals (commerciële woonzorgcentra) geeft aanleiding tot mensonwaardige toestanden, zowel voor de bewoners als het personeel. Om de winsten voor de aandeelhouders te maximaliseren moeten immers de middelen en het personeel tot een absoluut minimum beperkt worden.

4. De toekomstige hervorming (lees: het decimeren) van het ziekenhuislandschap

Een andere reden om op straat te komen, zijn de diepgaande hervormingen in de gezondheidszorg die nu en de komende jaren op de rails zullen gezet worden. Onder druk van de besparingen zullen die hervormingen versneld uitgevoerd worden. Dat laat alvast het ergste vermoeden.

Eén ervan is de verplichte netwerking: de 91 apart werkende ziekenhuizen in ons land zullen zich in maximum 25 netwerken moeten verdelen. Dit zal onvermijdelijk tot sluiting van bedden (4000 volgens De Standaard 12/11/2016) en dus jobverlies leiden, zowel bij de ondersteunende diensten (via outsourcing en het opzetten van gezamenlijke logistieke platformen) als de zorgdiensten. Voor de zorgdiensten zullen waarschijnlijk materniteit en pediatrie het eerst in het vizier komen. Ziekenhuizen zullen onderling moeten overeenkomen wie welke specialiteit gaat aanbieden. Anderzijds wil men zo veel mogelijk zorg (inclusief chemotherapie) via de thuisverpleging organiseren om patiënten zo veel mogelijk uit het ziekenhuis te weren. Wat natuurlijk nog eens een afbouw van het personeelsbestand in de ziekenhuizen betekent. Heel wat “proefprojecten” lopen al. Na een positieve evaluatie zullen zij zeer snel ingevoerd worden.

DRG-financiering

En dan hebben we het nog niet gehad over de toekomstige ziekenhuisfinanciering waarbij men zich hoofdzakelijk wil baseren op DRG’s (diagnostisch gerelateerde groepen) In mensentaal: voor elke patiënt die beantwoordt aan een welomschreven diagnostische groep zal er een vast enveloppe komen, onafhankelijk van “hoeveel keer hij onder de machines wordt gelegd.” Misschien in eerste instantie een goed idee ter bestrijding van de beruchte overconsumptie maar het houdt heel wat gevaren in. Ziekenhuizen zouden kunnen geneigd zijn om enkel te specialiseren in de DRG’s die financieel het interessantst zijn. Voor wie gaat dan “de overschot” zijn? Wat gaat men doen met de prestaties van de artsen? De verschillende bedragen voor de DRG’s zullen doorgaans naar beneden toe ingeschat worden (’t is crisis!) wat de ziekenhuizen terug zal dwingen te besparen en zo komen we in een vicieuze cirkel die in deze tekst verschillende keren aan bod komt.

Een pittig detail: in Duitsland werd na een proefperiode in 2004 de DRG-financiering in de ziekenhuizen definitief ingevoerd. Zwitserland volgde in 2012. VOORAF schafte men echter de personeelsnormen af. De gevolgen waren catastrofaal voor de werkgelegenheid én deed de werkdruk in de sector enorm stijgen. Dit is niet toevallig aangezien de grootste kost van een ziekenhuis het personeel is. Ziekenhuizen splitsten dan ook hun ondersteunende diensten (onderhoud, keuken, logistiek, ...) systematisch af om fors te besparen. Volgens de vakbond Ver.di zijn er momenteel 162.000 werknemers (voornamelijk verpleegkundigen) te weinig in de Duitse ziekenhuizen.

5. Papierwerk neemt hand over hand toe

De administratieve rompslomp neemt jaar na jaar toe (door bijvoorbeeld accreditering en allerhande kwaliteitsnormen die moeten gehaald worden) Dit verhoogt de reeds zware werkdruk en vermindert de tijd dat men effectief kan bezig zijn met de patiënten.

6. Wat met de toekomst van de zorgberoepen?

Het ziet er eveneens naar uit dat men via de vernieuwing van KB 78 (nu “WUG” geheten: de gecoördineerde Wet betreffende de Uitoefening van de Gezondheidszorgberoepen) de zorgberoepen wil overhoop gooien door verschuiving van taken en verantwoordelijkheden en de mogelijke introductie van een nieuwe intermediaire functie, de “health care assistant.” Dit zijn allemaal “concepten” waar nog geen definitieve beslissing over gevallen is.

7. Regionalisering maakt een “complexe soep” van de zorgsector

We zitten nu in een overgangsperiode  waarbij bepaalde federale sectoren overgaan naar de deelstaten (bijvoorbeeld de woonzorgcentra, de specialistische ziekenhuizen) Echter heel wat bevoegdheden zijn en blijven gemengd: kwestie van de zaken gemakkelijk en efficiënt te maken … NOT!

Wat o.a. de loonvorming en de opleidingen betreft, is de regionalisering géén goed idee. De opleidingen voor verpleegkunde aan beide kanten van de taalgrens verschillen ernstig . Dan hebben we het vooral over de “oude A2”: in Vlaanderen HBO 5 op 3 jaar (gegradueerden op niveau 5) en aan de andere kant van de taalgrens gebrevetteerden op niveau 4 op ... 3,5 jaar! En wat met de lonen in de bejaardenzorg  als zij niet langer onder federale bevoegdheid vallen? Zullen zij meestappen in het IF-IC verhaal of niet?

Een ander verhaal is “artikel 107”: de mobiele teams in de psychiatrie. Zij vallen onder Vlaamse bevoegdheid maar doorgaans is het personeel afkomstig van een psychiatrisch ziekenhuis dat afhangt van federaal. Het loonbeleid is hier allesbehalve eenduidig. De afbouw van ziekenhuisbedden in de psychiatrie dat gepaard gaat met artikel 107, zorgt ervoor dat meer en meer psychiatrische patiënten op straat komen te staan en uiteindelijk in de daklozenopvang terechtkomen. En zo zijn er wel nog voorbeelden te geven van de toegenomen complexiteit én hun negatieve gevolgen. Efficiëntie is toch wel wat anders?

8. Vul zelf maar verder aan …